Trądzik – skąd się bierze i jakie są jego przyczyny?

Trądzik pospolity to najczęstsza choroba skóry - ocenia się, że dotyka ok. 80% młodzieży, borykają się z nim zarówno chłopcy, jak i dziewczy. Jednak problemy z trądzikiem dotyczą nie tylko osób w okresie pokwitania, mają je również dorośli, głównie kobiety w wieku 30-40 r.ż. Trądzik pojawia się najczęściej w strefach bogatych w gruczoły łojowe, takich jak strefa T na twarzy, obejmująca okolice brody, nosa, czoło, a także na plecach, ramionach czy dekolcie. 

Jakie są objawy trądziku pospolitego? 

Pierwszym objawem trądziku jest nadmierne wytwarzanie i gromadzenie się korneocytów, czyli martwych, płaskich komórek, zlokalizowanych w warstwie rogowej naskórka, w okolicy ujścia gruczołu łojowego. Korneocyty stanowią ważny element budowy skóry, współtworząc jej barierę ochronną - zapobiegają wnikaniu w jej głąb szkodliwych substancji, a ponadto zabezpieczają ją przed urazami i promieniowaniem UV. Stare korneocyty są naturalnie usuwane w procesie złuszczania naskórka, gdy jednak ten proces zostanie zaburzony -  zrogowaciałe komórki nie złuszczają się, lecz gromadzą, co finalnie skutkuje powstaniem zaskórnika. Innymi najczęściej występującymi objawami trądziku są poszerzone pory, pogrubiony, błyszczący naskórek, reakcje zapalne, a w bardziej zaawansowanej postaci choroby – krosty, nacieki zapalne, ropne torbiele, blizny.

Co powoduje trądzik?

Na rozwój trądziku pospolitego wpływa wiele czynników, zarówno wewnętrznych, jak i zewnętrznych. 

Bezpośrednimi przyczynami trądziku są m.in.:

    • Hiperkeratynizacja, czyli nadmierne rogowacenie się skory 

    • przerost gruczołów łojowych i nadmierne wydzielanie łoju,

    • stosowanie substancji komedogennych, czyli zatykających ujścia mieszków, np. oleju kokosowego

    • stosowanie kosmetyków zawierających ostre substancje powierzchniowo czynne i używanie środków nadmiernie wysuszających skórę, 

    • leki, np. steroidy, izoniazyd, barbiturany, lit.

Istotną rolę w powstawaniu trądziku pospolitego pełni łój i funkcjonowanie gruczołów łojowych oraz nadmierna keratynizacja.

„Łój w gruczołach i przewodach łojowych jest jałowy, i przy prawidłowym funkcjonowaniu – tworzy warstwę ochronną skóry, chroniąc ją m.in. przed utratą wody czy szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi. Jednak przy nadmiernym wydzielaniu sebum i łuszczeniu się komórek naskórka może dojść do zablokowania ujścia gruczołu łojowego w obrębie mieszka włosowego i powstania zaskórnika. Jeśli ujście gruczołu jest całkowicie zamknięte, a wydzielina zostanie zablokowana w środku kanaliku – tworzy się zamknięty zaskórnik, mający formę białej, wyraźnie prześwitującej przez skórę kropki. Dalsze poszerzanie ujścia gruczołu powoduje powstanie zaskórnika otwartego, o charakterystycznym ciemnym zabarwieniu. To jednak nie wszystko, warunki panujące w zatkanym gruczole sprzyjają wzrostowi bakterii beztlenowych z grupy Propionibacterium acnes i Staphylococcus epidermidis. Produkowany przez bakterie enzym lipazy rozkłada di i trójglicerydy łoju na wolne kwasy tłuszczowe, które z jednej strony odgrywają pozytywną rolę w utrzymaniu prawidłowego pH skóry, z drugiej - mogą działać komedogennie, zatykając ujścia gruczołów, co w konsekwencji prowadzi do powstania miejscowych stanów zapalnych. I chociaż trądzik nie jest chorobą infekcyjną to nadmierne namnażanie się bakterii z rodzaju propionibacterium acnes przyczynia się do powstania zaskórników.” – mówi dr n. med. Marcin Zakrzewski, specjalista dermatolog, lekarz medycyny estetycznej, właściciel Kliniki Zakrzewscy w Katowicach www.klinikazakrzewscy.pl.

W okresie pokwitania wzrost gruczołów łojowych jest stymulowany głównie przez androgeny, jak również przez inne hormony jajników i nadnerczy, co doprowadza do zwiększonego wydzielania łoju. Jeśli ujście gruczołu zostanie zatkane przez zrogowaciałe komórki naskórka, powstanie zaskórnik. 

W powstawaniu zmian trądzikowych istotną rolę odgrywają również czynniki genetyczne. Z trądzikiem najczęściej walczą osoby, których rodzice również chorowali na trądzik. Z kolei, problemy z trądzikiem u dorosłych mają najczęściej podłoże hormonalne. Z chorobą często muszą się zmagać kobiety w ciąży, przed miesiączką lub w czasie menopauzy, co jest bezpośrednio związane z wahaniem poziomu hormonów. Trądzik hormonalny pojawia się również u osób z chorą tarczycą. Czynniki wywołujące stres psychiczny również mogą zaostrzać objawy kliniczne trądziku. U niewielkiego procentu chorych nasilenie zmian trądzikowych może być powiązane także z dietą – nieprawidłowa może nasilać produkcję łoju i powodować zaburzenie keratynizacji naskórka, blokując ujścia mieszków włosowych. Powstawaniu zmian trądzikowych sprzyja również stosowanie nieodpowiednich kosmetyków – zatykających ujście gruczołów i zbytnio wysuszających skórę, a finalnie przyczyniających się do nadmiernego wydzielania sebum. Dlatego bardzo dużą rolę w walce z trądzikiem odgrywa odpowiednia pielęgnacja skóry. Właściwie dobrana może przeciwdziałać powstawaniu zmian, lub zminimalizować jego nasilenie i pomóc w walce z przebarwieniami.